TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI’NN 10.ZİRVESI ASTANA'DA YAPILDI
3 Kasım 2023 tarihinde Astana’da Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev başkanlığında Türk Devletleri Teşkilatı 10. Zirvesi “TURKTIME!” mottosuyla gerçekleştirildi.
Zirve toplantısına Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, Türkmenistan Halk Maslahatı Milli Meclisi Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban katıldılar.
Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Kubanıçbek Omuraliev, Türk Akademisi Başkanı Şahin Mustafayev, TürkPA Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Efendiyeva, Türk Yatırım Fonu Başkanı Bağdad Amreyev ve TDT Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım hazır bulundular.
Zirvede Türk Devletleri Teşkilatı Başkanlığı Özbekistan'dan Kazakistan'a geçti.
Zirve gündemine uygun olarak devlet başkanları mevcut durumu, siyasi, ekonomik, kültürel ve insani alanlarda iş birliği olanaklarını masaya yatırdı. Bilim ve eğitim, teknoloji ve yenilik alanlarında bölgelerarası iş birliğine yönelik etkili mekanizmaların geliştirilmesine özel önem verilmektedir.
Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev konuşmasında, mevcut Zirvenin "TURKTIME!" mottosu ile düzenleneceğini ve bu sloganda sekiz önceliğin gelenek (Traditions), birleşme (Unification), reform (Reforms), bilgi (Knowledge), güven (Trust), yatırım (Investments), arabuluculuk (Mediation) ve enerji (Energy) yer aldığını dile getirdi. Kazakistan Cumhurbaşkanı, bu önceliklerin kısa ve orta vadeli olarak tasarlandığını ve Örgütün 20. zirvesine kadar on yıllık dönemi kapsadığını vurguladı.
Tokayev ayrıca, “Türk halkları arasındaki iş birliğini derinleştirmek ortak hedefimizdir. “Türk Dünyası” isimli yeni markamızı yaygınlaştırmalıyız. Türk halklarının dayanışmasını güçlendirmenin ve potansiyellerini artırmanın tek yolu budur” dedi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev ise Türk Kalkınma Bankası'nın kurulmasını ve Türk dünyası için bir tüzüğün geliştirilmesini önerdi.
“Temel amacımız, tüm engellerin ortaklaşa etkin bir şekilde aşılabilmesi için Örgüt içerisinde karşılıklı saygı, güven ve açıklık ilkelerini güçlendirmektir. Bu bakımdan Türk halklarının birlik ve beraberliğini, büyük geçmişini, zengin kültürünü ve ortak değerlerini yansıtacak bir Türk dünyası tüzüğünün geliştirilmesini gerekli görüyorum. Bu eşsiz çalışmayı alanında önde gelen bilim insanlarının ve uzmanların katılımıyla hazırlamayı öneriyorum” dedi Şavkat Mirziyoyev.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Ekim ayında Türk Devletleri Kültür Forumu'nun ilkinin düzenlendiği Şuşa kentinin 2023 yılı "Türk Dünyası Kültür Başkenti" ilan edilmesine verilen destekten dolayı şükranlarını ifade etti.
İlham Aliyev, Azerbaycan'ın Birleşmiş Milletler Tüzüğü ve Güvenlik Konseyi kararlarına uygun olarak toprak bütünlüğünü yeniden tesis ettiğini, devletçiliğini güçlendirdiğini ve böylece yeni kalkınma dönemine adım atıldığını kaydetti.
Cumhurbaşkanı Sadır Caparov konuşmasında TÜRKSOY, Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı gibi Türk iş birliği kuruluşları arasındaki etkileşimin daha da güçlendirilmesine ve turizm sektörünün geliştirilmesine yönelik çalışmaların yoğunlaştırılmasına dikkat edilmesi çağrısında bulundu. Bu doğrultuda Büyük İpek Yolu'nun kollarından biri üzerinde yer alan Calal Abad şehrinin 2025 yılında Türk dünyasının turizm başkenti ilan edilmesini önerdi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TDT üye ülkeleri birliğinin diğer devletlere de örnek olması gerektiğini belirtti.
“Küresel zorluklarla mücadelede en önemli gücümüz Türk dünyasının birlik ve beraberliğidir. Son dönemde yaşadığımız olaylarda gerçeği görüyoruz. Azerbaycan, Karabağ'da 30 yıldır süren işgalden tamamen kurtuldu. Bu tarihi başarıdan dolayı gururlu ve mutluyuz” dedi.
Zirvenin onur konuğu Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov, TDT coğrafyasında karşılıklı yarar sağlayan iş birliğinin daha da genişletilmesi yönündeki vizyonunu dile getirdi.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban da TDT'nın artan rolünü kaydetti ve Türk Yatırım Fonu çalışmalarına katılmaya hazır olduğunu belirtti.
Zirve kapsamında, Türk dünyası birliğinin güçlendirilmesine yaptığı önemli katkılardan dolayı Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev'e "Türk Dünyası Yüksek Nişanı" ödülü verildi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev Zirvenin sonuçlarını özetleyerek önemli kararların ve anlaşmaların elde edildiğini kaydetti.
Zirve sonucunda devlet başkanları tarafından Astana Senedi ve Astana Bildirgesi imzalanmış, ekonomi, ticaret, ulaştırma, gümrük, maliye, eğitim, turizm, kültür vb. alanlarda çok sayıda önemli kararlar alınmıştır.
Bir sonraki TDT Zirvesi Kırgızistan'da gerçekleşecektir.