НОМҒОН-2 АРХЕОЛОГИЯЛЫҚ ҚАЗБА ЖҰМЫСТАРЫ
Жоба туралы: Түркі Академиясы, Моңғолия Ғылым академиясының Археология институты
Жобаны жүзеге асырушы ұйым: Түркі Академиясы, Моңғолия Ғылым академиясының Археология институты
Мерзімі: 2019
2019 жылдан бері Түркі Академиясы мен Моңғолия Ғылым академиясының Археология институты Арханғай аймағындағы Номғон аңғарында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізуде. 2022 жылғы зерттеулер нәтижесінде Номғон-2 мемориалдық кешені табылды. Бұл кешен Екінші Түркі қағанатының (682–692 жж.) негізін қалаушы Елтеріс Құтлық қағанға арналған болуы мүмкін. Қазба барысында ежелгі түркі, соғды және қытай жазуларымен таңбаланған тас стела, тас мүсіндер және культтік бұйымдар секілді бірегей артефактілер анықталды. Жазбаларда «түркі» этнонимі мен «Құтлық» титулының ерте кезеңдегі қолданылуы көрініс тапқан, бұл Түркі қағанатының бастапқы тарихын зерттеуде аса құнды дерек болып саналады. Номғон-2 кешенінің ашылуы Екінші Түркі қағанатының шығу тегі мен Елтеріс Құтлық қағанның тарихи рөлін қайта қарастыруға мүмкіндік берді. Бұл ескерткіш Номғон аңғарының түркі өркениетінің қалыптасуындағы орталық орнын дәлелдей отырып, түркология мен ерте түркі мәдениетін зерттеуге маңызды үлес қосады.